Virtuoos levert voedingssupplementen aan de topsporters van de KNZB. Uiteraard altijd in nauwe samenwerking met de sportdiëtisten van de zwembond. Anne-Marijke Ambergen is er daar een van. In het verleden begeleidde ze onder andere de waterpolodames, de dames van de Nederland Bloeit/DSB wielerploeg en de nationale roeiselectie. Inmiddels is ze bijna een jaar verbonden aan de nationale zwemselectie in Amsterdam waar zij twaalf sporters begeleidt.
Ambergen (55) heeft altijd al een passie voor sport gehad en zwemmen in het bijzonder. In haar jeugd woonde ze op de Antillen. Bij zwemclub de Barracuda’s werd ze de rugslagspecialist van Aruba. Via NOC*NSF kwam ze bij de KNZB terecht. We spraken haar over het belang van goede voeding en de toegevoegde waarde van voedingssupplementen.
Hoe belangrijk is goede voeding?
“Met goede voeding waarborg je je gezondheid. Het gaat er in de basis om dat je alle voedingsstoffen binnen krijgt die je binnen moet krijgen. Specifiek zoek je dan de juiste verhouding bij het doel dat je hebt. Voor een topsporter is er maar één doel, dat is de hoogste trede op het podium. In de sport leg je daarom de nadruk op voedingsstoffen die belangrijk zijn voor inspanning en herstel. Bewust met voeding bezig zijn draagt bij aan je prestatie en je gezondheid. Wat dat betreft zijn sporters niet anders dan ‘gewone’ mensen. Als heel Nederland over zou stappen op sportvoeding zouden we als land een stuk gezonder zijn.”
Wat is daarbij jouw rol als voedingsdeskundige?
“Als sportdiëtist houd ik altijd dat prestatiedoel van de sporter in m’n vizier, maar ik heb ook een belangrijke tweede pijler: de gezondheid van de sporter. Want als je niet gezond blijft, raakt dat podium sowieso uit zicht. Je moet niet verwachten dat ik met goede voeding van een middelmatige sporter een topper kan maken. Het omgekeerde is wel mogelijk. Met slechte voeding is het heel goed mogelijk om van een topper een middelmatige sporter te maken. Het is mijn taak dat te voorkomen. Met goede voeding kun je dus vooral een topper top houden. Elke zwemmer weet dat hij de beste trainer en het beste materiaal moet hebben. Als je daarnaast nog onderscheidend wilt zijn, kan voeding een hele belangrijke rol spelen.”
Zo ben je als sportdiëtist een belangrijk radartje in het geheel
“Jazeker! En de sporters beseffen dat steeds beter. Binnen de zwembond werken we in een multidisciplinair team waarin de gezondheid bovenaan staat. Met de fysiotherapeut, arts en trainer is er veel overleg. Ik ben een onderdeel van het totale proces en heb rekening te houden met bijvoorbeeld de intensiteit van de trainingen en de opbouw naar belangrijke wedstrijden toe. Zwemmen is daarmee meer dan een individuele sport. Laatst zei Pieter van den Hoogenband hetzelfde. Zonder de goede samenwerking binnen dat multidisciplinaire team, had hij nooit zo goed kunnen presteren.”
In hoeverre heb je te maken met maatwerk?
“Sommige zaken kun je in groepsverband aanbieden en uitwerken. Daarnaast maak ik veel plannen op maat. Voor een sprinter maak ik een ander plan dan voor een zwemmer die een 200 meter zwemt en een andere bouw heeft. En zelfs twee sprinters kunnen onderling verschillen. Daar heb ik rekening mee te houden. Daarnaast heeft iedereen andere voedselvoorkeuren. De een vindt het heerlijk om met havermout te ontbijten, terwijl de ander ervan gruwelt. Toch moet ik dezelfde kwaliteit leveren.”
Wat is de meerwaarde van supplementen?
“In eerste instantie stuur je met voeding. Een supplement kan dat niet vervangen. Het voegt echter wel iets toe. Topsporters zijn natuurlijk op het randje van gezondheid bezig. De eisen aan hun lichaam zijn extreem hoog. In samenspraak met de arts bepalen we wat er aan vitamines en mineralen toegevoegd moet worden als de reguliere voeding niet toereikend is. Neem vitamine D. Zwemmen is in Nederland een binnensport. Dan bouw je geen vitamine D op onder invloed van zonlicht. En in de winter al helemaal niet. Aan de hand van bloedwaarden kijken we wat nodig is, ook in relatie tot eventuele buitenlandse reizen waar via de zon wel vitamine D kan worden opgedaan. Dus ook op het gebied van supplementen is het maatwerk. Aan de hand van bloedwaarden ga je altijd op zoek naar wat wanneer nodig is.”
Rondom supplementen hangt ook een beetje schimmigheid. Is dat terecht?
“Er zitten natuurlijk haken en ogen aan suppletie, dus ik kan me die schimmigheid wel voorstellen. De sportvoedingspiramide bestaat uit drie lagen. Ten eerste is er een groot stuk basisvoeding. Als voedingsexpert zorg je eerst dat dat op orde is. Daarbovenop is een stuk sport-specifieke voeding, zoals herstelproducten. Het hele kleine puntje bovenin bestaat uit de ergogene stoffen. Dat zijn stoffen die je kunt gebruiken om je prestatie te bevorderen. Dat onderscheid zit ook in supplementen. Je hebt een verschil tussen gezondheidsbevorderende supplementen en prestatiebevorderende supplementen. Gezondheisbevorderende supplementen (zoals vitamine D) geven geen prestatieverbetering, maar zorgen ervoor dat je gezond blijft. Bij prestatiebevorderende supplementen kun je denken aan legale middelen als cafeïne, bicarbonaat, beta-alanine en bijvoorbeeld creatine. Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat deze producten werken voor bepaalde groepen. Die zetten we dus heel specifiek in, waarbij gezondheid boven alles gaat. Er bestaan ook prestatiebevorderende supplementen die verboden zijn. Die gebruiken wij natuurlijk niet!. Alles wat wij toepassen, wordt getest op doping. Bij Virtuoos weten we dat, behalve kwaliteit, alles schoon is, want Virtuoos laat alle batches (elk product) uit haar assortiment testen. Een sporter kan de supplementen van Virtuoos risicoloos gebruiken.”
Gebruiken alle sporters bij de KNZB supplementen?
“Wij bieden alle sporters de gelegenheid om het te gebruiken, maar er is een aantal sporters dat niet met suppletie wil werken. Daar wordt iedereen vrij in gelaten. Ik bespreek het altijd wel met ze om inzichtelijk te maken wat het voordeel kan zijn. In het zwemmen zijn de marges dusdanig klein dat het gebruik van ergogene stoffen het verschil kan maken. Op zich zou je gek zijn om het onder onze begeleiding niet te gebruiken, maar niemand is verplicht.”
Zijn voedingssupplementen ook interessant voor recreanten?
“Om goed te presteren is je basisvoeding en algemene gezondheid het belangrijkste, net als bij topsporters. Voedingssupplementen kunnen een goede ondersteuning bieden aan je algemene gezondheid. Dit komt je fitheid uiteraard ten goede. Bij een training van twee uur is het heel verstandig om je vochtgehalte op peil te houden met een sportdrank. Dat maakt je training en het herstel erna een stuk aangenamer. Voor beter herstel kun je ook denken Magnesium of eiwitten.
En als je merkt dat je snel verzuurt, kan bicarbonaat een welkome aanvulling zijn. Ik raad wel aan om dergelijke toevoegingen altijd te bespreken met een voedingsexpert. Die kan bepalen of de basis goed in elkaar zit en waar nog winst te behalen valt.”